Αθήνα, 27 Απριλίου 2021
Ακόμα ένα δυσάρεστο περιστατικό αλίευσης, πώλησης και επίδειξης Λευκού Καρχαρία σημειώθηκε, στην Μεσόγειο αυτή τη φορά στην Ελλάδα, στο νησί της Νάξου. Τα περιστατικά αυτά έρχονται να συμπληρώσουν τα πολλαπλά περιστατικά αλίευσης και εκφόρτωσης Λευκών Καρχαριών στην Μεσόγειο αλλά και τα πολλαπλά περιστατικά παράνομης αλίευσης προστατευόμενων ειδών καρχαριών και σαλαχιών στην Ελλάδα.
Ο λευκός καρχαρίας περιλαμβάνεται – μαζί με άλλα προστατευόμενα είδη καρχαριών και σαλαχιών - στο Παράρτημα II του πρωτοκόλλου «σχετικά με τις περιοχές ειδικής προστασίας και βιοποικιλότητας στη Μεσόγειο» της Σύμβασης της Βαρκελώνης, όπου ρητά «η αλίευση, η διατήρηση επί σκάφους, η μεταφόρτωση, η εκφόρτωση, η μεταφορά, η αποθήκευση και η πώληση ή η έκθεση προς πώληση αυτού του είδους απαγορεύονται αυστηρά» από το Ενωσιακό δίκαιο, σύμφωνα με τους Κανονισμούς 2015/2102 (άρθρο 16ι) και 2019/1241 (Παράρτημα I).
Ο λευκός καρχαρίας, Carcharodon carcharias (Linnaeus, 1758), αποτελεί ένα από τα πλέον εμβληματικά είδη των ωκεανών μας, καθώς και το μεγαλύτερο σε μέγεθος ψάρι-θηρευτή σε παγκόσμιο επίπεδο. Δυστυχώς, σύγχρονα διηγήματα, περιγραφές και ιστορίες που παρουσιάζονται συστηματικά σε ευρύ φάσμα των Μ.Μ.Ε. έχουν προσδώσει μια άκρως αρνητική φήμη στο είδος, διαδίδοντας μια πλασματική εικόνα του λευκού καρχαρία ως ένα αδίστακτο και αδηφάγο θηρευτή.
Ο μεσογειακός πληθυσμός του λευκού καρχαρία έχει κατηγοριοποιηθεί ως «Κρισίμως Κινδυνεύων» (critically endangered, CR) σύμφωνα με την Κόκκινη Λίστα των Απειλούμενων Ειδών της IUCN, εξαιτίας της δραματικής μείωσης του πληθυσμού του τα τελευταία 50 χρόνια στη Μεσόγειο, η οποία κυμαίνεται μεταξύ 52 έως και 96% σε μερικές περιοχές.
Παρότι στη Μεσόγειο το είδος δεν αποτελεί στόχο της αλιείας, καταλήγει συχνά ως παρεμπίπτον αλίευμα σε διάφορους τύπους αλιευτικών εργαλείων, όπως το παραγάδι, η τράτα βυθού και τα κυκλικά δίχτυα (γρι-γρι), τα οποία συνιστούν την κύρια απειλή για τον ήδη μειωμένο πληθυσμό του. Αν και είναι πολύ πιθανό ότι τα συγκεκριμένα άτομα αλιεύτηκαν ως παρεμπίπτοντα, οι αλιείς υποχρεούνται, σε κάθε περίπτωση, να τα απελευθερώνουν ζωντανά.
Κρίνεται ιδιαιτέρως σημαντικό οι αρμόδιες αρχές να εποπτεύουν τέτοια περιστατικά, λαμβάνοντας υπόψη το ισχύον καθεστώς προστασίας του συγκεκριμένου είδους, καθώς και το γεγονός ότι τέτοιου είδους μη στοχευμένες αλιεύσεις ενδέχεται να πυροδοτήσουν την ανάπτυξη του παράνομου εμπορίου. Κάτι τέτοιο θέτει σε κίνδυνο την επιβίωση του λευκού καρχαρία· ένα είδος το οποίο χαρακτηρίζεται από χαμηλό αναπαραγωγικό ρυθμό και ρυθμό ανάπτυξης, μακρά διάρκεια ζωής και είναι άκρως μεταναστευτικό.
Κάνουμε έκκληση στην ελληνική πολιτεία και ειδικά τις αρμόδιες υπηρεσίες να αυξήσουν τους ελέγχους και να εφαρμόσουν την ισχύουσα εθνική (Π.Δ. 67/1981) και ενωσιακή νομοθεσία για προστατευόμενα είδη καρχαριών και σαλαχιών, αλλά και να υλοποιήσουν τα αντίστοιχα μέτρα προστασίας που επιβάλλουν οι Διεθνείς Συνθήκες, τις οποίες η Ελλάδα έχει κυρώσει με νόμο. Παράλληλα, τονίζουμε πως πρέπει άμεσα να ενεργοποιηθεί και να λειτουργήσει το Τμήμα Πραγματοποίησης Ελέγχων της Διεύθυνσης Ελέγχου Αλιευτικών Δραστηριοτήτων και Προϊόντων, της Γενικής Διεύθυνσης Αλιείας του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων που σύμφωνα με το Π.Δ. 97/2017 (ΦΕΚ Α’ 138/15.09.2017) αποτελεί το μοναδικό όργανο με δικαιοδοσία για ελέγχους σε ιχθυαγορές, ιχθυοπωλεία και λιανικό εμπόριο, ώστε να υπάρχει και δεύτερη γραμμή ελέγχου για την εμπορία και διακίνηση προστατευόμενων ειδών καρχαριών και σαλαχιών.
Καλούμε, επιπλέον, όλες τις Μεσογειακές χώρες να συνεργαστούν για την εφαρμογή των σχετικών αποφάσεων και νομοθεσιών.
Παράλληλα, παραμένει η ανάγκη για εκπαίδευση και ενημέρωση των αλιέων, των εμπλεκόμενων φορέων, των πολιτών αλλά και των δημοσιογράφων και των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης σχετικά με τη σημασία και το καθεστώς προστασίας αυτού του μοναδικού θαλάσσιου είδους, το οποίο αποτελεί είδος «ομπρέλα» για την προστασία των Μεσογειακών οικοσυστημάτων.
Σχετικές νομοθεσίες για την προστασία του λευκού καρχαρία στη Μεσόγειο:
- Παράρτημα ΙΙ της Σύμβασης CITES σχετικά με το διεθνές εμπόριο ειδών της αυτοφυούς χλωρίδας και άγριας πανίδας που απειλούνται με εξαφάνιση
- Παράρτημα I και ΙΙ της Σύμβασης της Βόννης για τη διατήρηση των αποδημητικών ειδών που ανήκουν στην άγρια πανίδα
- Παράρτημα IΙ της Σύμβασης της Βέρνης για τη διατήρηση της άγριας ζωής και του φυσικού περιβάλλοντος της Ευρώπης.
- Κανονισμός (ΕΕ) 2019/1241 (Παράρτημα I) σύμφωνα με τον οποίο απαγορεύεται η αλίευση, η διατήρηση επί σκάφους, η μεταφόρτωση, η εκφόρτωση, η αποθήκευση, η πώληση, η έκθεση ή προσφορά προς πώληση του λευκού καρχαρία σε όλα τα ενωσιακά ύδατα.
- Κανονισμός (ΕΕ) 2015/2102 (άρθρο 16ι) σύμφωνα με τον οποίο απαγορεύεται η διατήρηση επί σκάφους, η μεταφόρτωση, η εκφόρτωση, η μεταφορά, η αποθήκευση, η πώληση ή η έκθεση λευκού καρχαρία στη περιοχή της Συμφωνίας της ΓΕΑΜ.
Για περισσότερες πληροφορίες: iSea, Περιβαλλοντική Οργάνωση για την Προστασία των Υδάτινων Οικοσυστημάτων, info@isea.com.gr
Το κοινό δελτίο τύπου συνυπογράφεται από τους παρακάτω φορείς και οργανώσεις:
Naxos island wildlife protection
Πανελλαδική Φιλοζωική και Περιβαλλοντική Ομοσπονδία (Π.Φ.Π.Ο.)
All For Blue
Sea Shepherd Greece
ΑΡΙΩΝ, Ερευνητικό Κέντρο Διάσωσης και Περίθαλψης Κητωδών
ΟΖΟΝ
Οργάνωση Γη
The Green Tank
Mediterranean Institute for Nature and Anthropos (MedINA)
MOm/Εταιρεία για τη Μελέτη και Προστασία της Μεσογειακής Φώκιας
Aegean Rebreath
MEDASSET, Μεσογειακός Σύνδεσμος για την Προστασία των Θαλάσσιων Χελωνών
Δράση για την Άγρια Ζωή
Αλκυόνη - Aegean Wildlife Hospital
Η ΕΝΩΣΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΦΥΣΙΚΟΥ και ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΚΟΡΙΝΘΙΑΚΟΥ - ΠΑΤΡΑΙΚΟΥ ΚΟΛΠΟΥ "Ο ΝΗΡΕΑΣ "
Ελληνική Εταιρία Προστασίας της Φύσης
Επιστημονικό Σωματείο "Σύλλογος Πτυχιούχων Ωκεανογράφων και Θαλασσίων Βιοεπιστημόνων Ελλάδας" (ΣΠΩΘΒΕ)
Dive in Action
WWF Ελλάς
ΑΡΧΕΛΩΝ Σύλλογος για την Προστασία της Θαλάσσιας Χελώνας
Πρόγραμμα Συμμαχία για Συμβίωση ΙΙ
